Vorig jaar bracht het Vlaams Parlement een publicatie uit waarin hulde werd gebracht aan “Enkele Vlaemsche koppen die de emancipatie van taal en volk vanaf de Belgische onafhankelijkheid tot de Tweede Wereldoorlog hebben vormgegeven”. Zoals u zich mogelijk herinnert uit de Kortweg van februari 2021 hebben wij toen geprotesteerd tegen hoe oorlogsmisdadigers als August Borms en Staf De Clercq daarbij op een podium werden gezet; op eenzelfde pagina als Camille Huysmans en Willemsfondser Julius Hoste Jr. nota bene, die zich steeds hebben verzet tegen de fascistische gedachte en die tijdens de oorlog vanuit Londen mee de strijd daartegen hebben gevoerd. Je kan dit artikel hier nog eens nalezen.
Groot was onlangs ook onze verbazing en misnoegdheid over hoe het Antwerpse stadsbestuur ondertussen verder omgaat met de herinnering aan de oorlog en collaborerende heerschappen zoals Borms. Ook al zijn we de Brusselse Willemsfondsafdeling en is het niet onze gewoonte om overheden, al zeker niet elders, te bekritiseren, in dit bijzondere geval willen we toch ons ongenoegen laten blijken. Daarom verspreiden we mee het volgende opiniestuk, dat op 3 november werd gepubliceerd in De Morgen. Het gaat uit van de 8 Mei-coalitie, waar het Brusselse Willemsfonds deel van uitmaakt, die van 8 mei opnieuw een nationale feestdag wil maken om het einde van de Tweede Wereldoorlog en de overwinning van de liberale democratie tegen het fascisme te herinneren en vieren.
“Terwijl in veel Belgische steden ingetogen en respectvol struikelstenen ingemetseld worden op het trottoir voor de vroegere woning van personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werden gearresteerd, gefolterd, gedeporteerd of vermoord, brengen extreemrechtse burgers met veel nostalgie eerbetuigingen aan de Vlaamse nazicollaborateurs August Borms en Staf De Clercq.
De struikelstenen zijn gedenktekens ter nagedachtenis van de slachtoffers van het fascisme en de naziterreur; weinigen overleefden de gruwel van de concentratiekampen. Met opgepoetste graven van die collaborateurs wil men daarentegen de gitzwarte bladzijden uit het verleden van Vlaanderen ophemelen. In een publicatie van het Vlaams Parlement werd verleden jaar een terugblik van de Vlaamse emancipatie weergegeven. In het historisch overzicht werden diezelfde twee collaborateurs opgenomen. Na een golf van protest keurde het Vlaams Parlement op 20 maart 2022 een resolutie goed waarin de collaboratie zonder meer werd veroordeeld en werd opgeroepen erover te waken dat de ‘fouten’ uit het verleden zich niet meer zouden herhalen.
Het is dan ook op zijn minst choquerend te noemen dat de herstellingswerkzaamheden voor het graf van Borms worden gefinancierd met publieke middelen. Dit is des te merkwaardiger nu de coalitie op Vlaams niveau en in de Antwerpse gemeenteraad nagenoeg dezelfde is. Daarnaast weigert het Antwerpse stadsbestuur de website van het Bormshuis, waar met geen woord over de collaboratie wordt gerept, aan te passen. Het feit dat Borms tot tweemaal toe is berecht voor collaboratie wordt genegeerd, hoewel menige historici dat hebben aangeklaagd.
Dit alles is een symptoom van het normaliseren van het extreemrechts gedachtegoed. In plaats van het banaliseren van de problematische daden van mensen als Borms, had de stad een voorbeeld kunnen stellen zoals ze deed in 2019 ten aanzien van oorlogsburgemeester Leo Delwaide. Toen werd onthuld dat Delwaide een actieve rol had gespeeld bij de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd het dok dat naar hem was vernoemd omgedoopt in het Bevrijdingsdok.
Als 8 meicoalitie, die van 8 mei een wettelijke feestdag wil maken ter herdenking van de overwinning op de naziterreur en het fascisme, blijven we zeer waakzaam tegen de opflakkering van nieuwe vormen van fascisme.
In respect voor de fundamentele mensenrechten en grondwettelijke vrijheden willen we geenszins de vrije meningsuiting en de vrijheid om te vergaderen en zich te verenigen beknotten. Maar anderzijds protesteren we krachtdadig tegen de hulde die wordt gebracht aan nazicollaborateurs, zeker als die rechtstreeks of onrechtstreeks wordt ondersteund en/of gefinancierd met overheidsgelden.
We zullen een tolerante samenleving blijven verdedigen tegen aanvallen van extreemrechtse bewegingen.”
Opiniestuk geschreven door Ellen De Soete (voorzitter 8 Mei-coalitie), Tom Lanoye (schrijver), Stéphanie Koplowicz (kleindochter van een gedeporteerde en lid van Unie van Progessieve Joden België), Alexis Deswaef (vicevoorzitter Internationale Federatie voor de Mensenrechten), Pol De Grave (raad van bestuur Stichting Auschwitz), Lieve Franssen (Hart boven Hard) en Julien Dohet (SETCa-Liège).
